الگوهای رفتاری سیاست خارجی اسرائیل 2022-1948

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری مطالعات خاورمیانه، گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، دانشگاه علامه طباطبایی ، تهران ، ایران

چکیده

سیاست خارجی اسرائیل از ابتدای حیات آن از 1948 تا کنون تغییرات الگویی محسوسی را پشت سر گذاشته است. به‌رغم حمایت‌های مستقیم آمریکا و بریتانیا و سایر دولت‌های غربی از ابتدا تا کنون، سیاست خارجی اسرائیل در دوره‌های زمانی مختلف بر اساس الگوهای رفتاری متعددی عمل کرده است. در ابتدا مشکلات امنیتی و مسئلۀ تهدیدهای وجودی برای این دولت باعث رفتن به سمت جنگ و منازعه با کشورهای عرب منطقۀ خاورمیانه شده بود؛ اما به مرور زمان و متأثر از شرایط محیطی و داخلی، به‌ویژه ظهور خرده‌فرهنگ‌ها و نخبگان جدید، الگوهای رفتاری آن در سیاست خارجی نیز تغییر کرد و دیگر همه‌چیز حول محور منازعه، بازدارندگی و امنیت تعریف نمی‌شود. توسعۀ اقتصادی، به‌ویژه اقتصاد مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته، اسرائیل را به گسترش روابط گسترده با سایر دولت‌ها و رفتن به سمت تنش‌زدایی وادار کرده است. هرچند می‌توان گفت ساختار نظام بین‌الملل و قدرت‌های بزرگ نیز بر سیاست خارجی اسرائیل تأثیرگذار بوده‌اند، اما آنچه در سیاست خارجی آن محوریت و ارجحیت دارد مسئلۀ مذهب و قومیت یهود (ماهیت دولت اسرائیل) در سراسر جهان است که این مسئله یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد اسرائیل در بین بازیگران نظام بین‌الملل به حساب می‌آید؛ بنابراین، در این مقاله به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال هستیم که تغییرات و تحولاتی که در سیاست خارجی اسرائیل در دوره‌های مختلف صورت گرفته بر اساس کدام الگوهای رفتاری طراحی و اجرا شده است؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان از چهار الگوی مهم نام برد که سیاست خارجی اسرائیل بر اساس آن‌ها نسبت به سایر کشورها، چه در منطقۀ خاورمیانه و چه در سایر نقاط جهان، طراحی می‌شود: 1. امنیت‌محوری (تهاجمی و تدافعی)؛ 2. عمل‌گرایی بدون چشم‌انداز؛ 3. قوم‌گرایی و توجه ویژه به یهودیان خارج از اسرائیل (دیاسپورا)؛ 4. اقتصاد بازار و فناوری‌محور. در دوران حاضر، روابط خارجی اسرائیل در یک روند متحول بر اساس الگوهای فوق نسبت به سایر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی تدوین و اجرا می‌شود. در این پژوهش با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای و روش توصیفی-تبیینی تلاش شده عوامل مؤثر بر سیاست خارجی اسرائیل و البته الگوهای متحول رفتاری آن از زمان تأسیس تا کنون بررسی شود.

کلیدواژه‌ها


Adamsky, D. (2017). “From Israel with Deterrence: Strategic Culture, Intra-War Coercion and Brute Force”. Security Studies, 26 (1), 157-184.
Aran, A. (2020). Israeli Foreign Policy since the End of the Cold War. Vol. 61, Cambridge University Press.
Aridan, N. (2020). Israel under Netanyahu: Domestic Politics and Foreign Policy. Edited by Robert O. Freedman, London: Routledge.
Balaam, D. N., & Dillman, B. (2018). Introduction to International Political Economy. London: Routledge.
Bar, S. (2020). “Israeli Strategic Deterrence Doctrine and Practice”. Comparative Strategy, 39 (4), 321-353.
Beck, M. (2019). “Israel and the Arab Gulf: An Israeli-Saudi Alliance in the Making”.
E-International Relations.
Cohen, B. J. (2008). Introduction to International Political Economy: An Intellectual History. Introductory Chapters.
Dazi-Héni, F. (2020). The Gulf States and Israel after the Abraham Accords. Arab Reform Initiative.
Frieden, J. A. & Lake, D. A. (2002). International Political Economy: Perspectives on Global Power and Wealth. London: Routledge.
Horowitz, D. (1983). “The Israeli Concept of National Security”. In: The Middle East. London: Palgrave, 23-30.
Inbar, E. (1990). “Jews, Jewishness and Israel's Foreign Policy”. Jewish Political Studies Review, 165-183.
Libel, T. (2016). “Explaining the Security Paradigm Shift: Strategic Culture, Epistemic Communities, and Israel’s Changing National Security Policy”. Defence studies, 16 (2), 137-156.
Maher, N. (2020). “Balancing Deterrence: Iran-Israel Relations in a Turbulent Middle East”. Review of Economics and Political Science, Vol. 8 (3), 226-245.
Mualem, Y. (2012). “Israel's Foreign Policy: Military–Economic Aid and Assisting Jewish Communities in Distress–Can the two Coexist?” Israel Affairs, 18 (2), 201-218.
Nitzan, J. & Bichler, S. (2002). The Global Political Economy of Israel: From War Profits to Peace Dividends. Pluto Press.
Pappe, I. (2018). The Contemporary Middle East (Israel). London: Taylor & Francis (CAM); Routledge.
Phua, C. C. R. (2021). Towards Strategic Pragmatism in Foreign Policy: Cases of United States of America, China and Singapore. London: Routledge.
Rivlin, P. (2010). The Israeli Economy from the Foundation of the State through the 21st Century. Cambridge University Press.
Roberts, S. J. (1972). “Israeli Foreign Policy in Historical Perspective”. World Affs, 135, 40.
Rosenne, S. (1961). “Basic Elements of Israel's Foreign Policy”. India Quarterly, 17 (4), 328-358.
Sandler, S. (2017). The Jewish Origins of Israeli Foreign Policy: A Study in Tradition and Survival. London: Routledge.
Sandler, S. (2004). “Towards a Conceptual Framework of World JEWISH Politics: State, Nation and Diaspora in a Jewish Foreign Policy”. Israel Affairs, 10 (1-2), 301-312.
Shahak, I. (2013). Open Secrets: Israeli Foreign and Nuclear Policies. Pluto Press.
Shain, Y. & Barth, A. (2003). “Diasporas and International Relations Theory”. International organization, 57 (3), 449-479.
Telhami, S. (1990). “Israeli Foreign Policy: A Static Strategy in a Changing World”. Middle East Journal, 44 (3), 399-416.
Thies, C. G. (2012). “International Socialization Processes vs. Israeli National Role Conceptions: Can Role Theory Integrate IR Theory and Foreign Policy Analysis?” Foreign Policy Analysis, 8 (1), 25-46.
Wasserstein, B. (1978). “Ethnicity’in Israeli Politics”. British Journal of Middle Eastern Studies, 5 (1), 20-28.
Wonglimpiyarat, J. (2016). “Government Policies towards Israel's High-Tech Powerhouse”. Technovation, 52, 18-27.