مطالعۀ تأثیر راهپیمایی اربعین بر استراتژی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در عراق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی مدیریت راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری تخصصی روابط بین‌الملل، دانشکدۀ علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری تخصصی جامعه‌شناسی سیاسی، دانشکدۀ الهیات، حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول).

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر پیاده‌روی اربعین بر تقویت استراتژی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در عراق انجام شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات مورد نیاز از طریق منابع کتابخانه‌ای شامل کتاب‌ها و مقالات علمی گردآوری شده است. در ابتدا مفهوم قدرت نرم و مؤلفه‌های آن در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بررسی و سپس نقش پیاده‌روی اربعین در ارتقای این مؤلفه‌ها تحلیل شده است. پیاده‌روی اربعین به‌عنوان مناسک مذهبی- فرهنگی، ظرفیت بالایی در ایجاد وحدت امت اسلامی، تقویت هویت دینی و افزایش تاب‌آوری فرهنگی در برابر جنگ نرم دشمنان دارد. این مراسم به‌دلیل حضور گستردۀ زائران از کشورهای مختلف، به پدیده‌ای فراملی تبدیل شده که تأثیرات عمیقی بر روابط فرهنگی و اجتماعی میان ملت‌های منطقه، به‌ویژه ایران و عراق، برجای گذاشته است. بر اساس یافته‌های تحقیق، این رویداد عظیم در سال‌های اخیر نقش مؤثری در ترویج مؤلفه‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران نظیر روحیۀ مقاومت، دینداری، عدالت‌خواهی، استکبارستیزی و صدور ارزش‌های انقلاب اسلامی ایفا کرده است. همچنین، این مناسک مذهبی به‌عنوان یک ابزار دیپلماسی عمومی، ظرفیت بسیاری در تقویت ارتباطات میان ملت‌های مسلمان و ایجاد همبستگی فرهنگی دارد. راهپیمایی اربعین به‌دلیل ماهیت معنوی و اجتماعی، توانسته است جایگاه جمهوری اسلامی ایران را در معادلات منطقه‌ای بهبود ببخشد و تصویری مثبت از نقش ایران در تعاملات منطقه‌ای ارائه دهد. در نهایت، این مراسم را می‌توان تجلی عینی و راهبردی از قدرت نرم ایران دانست که نه‌تنها به تقویت هویت دینی و فرهنگی مسلمانان کمک کرده، بلکه در شکل‌گیری همبستگی عمیق میان ملت‌های منطقه و مقابله با تهدیدات فرهنگی و رسانه‌ای دشمنان نیز نقشی مؤثر داشته است.

کلیدواژه‌ها


منابع
افتخاری، اصغر. (1389). قدرت نرم و سرمایۀ اجتماعی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
بد، مهدیه. (1397). «فهم تجربۀ زیستۀ زائران در پیاده‌روی اربعینِ سال ۱۳۹۵ (بسترها و زمینه‌های شکل‌گیری اَبَر‌رویداد اربعین)»؛ باغ نظر، 15(68)، 39-48. https://doi.org/10.22034/bagh.2019.81656
بد، مهدیه. (1403). «مطالعۀ ادراک شرکت‌کنندگان در ابررویداد اربعین پدیدۀ گردشگری مذهبی جهان امروز»؛ گردشگری فرهنگ، 5(17)، 16-25. https://doi.org/10.22034/toc.2024.402094.1125
بیکی، مهدی. (1389). قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران (مطالعۀ موردی لبنان). تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
پورامینی، محمدحسین. (1401). «دیپلماسی زیارت و نقش آن در تقویت همبستگی و همگرایی جهان اسلام»؛ فرهنگ زیارت، 13(53)، 123-146. https://farhangziarat.hzrc.ac.ir/article_213877.html
تقی‌زاده اقدم، افشین. (1400). نقش راهپیمایی اربعین در عراق بر امنیت نظامی جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، به راهنمایی محمد اکرمی‌نیا، دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران.
حسینی، سیدمحمد؛ مبینی، عبداله. (1392). «تأثیرات منطقه‌ای و بین‌المللی قدرت نرم انقلاب اسلامی»؛ تحقیقات فرهنگی ایران، 6(22)، 23-65. https://sid.ir/paper/136952/fa
رفیع، حسین؛ نیک‌روش، ملیحه. (1392). «دیپلماسی عمومی و قدرت نرم با تأکید بر قدرت نرم ایران در عراق»؛ مطالعات دیپلماسی عمومی، 6(22)، 99-133. https://journals.iau.ir/article_511326.html
سعیدی، روح‌الامین؛ مقدم‌فر، حمیدرضا. (1393). «منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران». مطالعات قدرت نرم، 4(11)، 107-126. https://www.spba.ir/article_41399.html
شعبانی سارویی، رمضان. (1392). «قدرت نرم و هویت فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران»؛ مطالعات قدرت نرم، 3(9)، 79-98. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23225580.1392.3.9.4.2
صادقی، سید سعید؛ عسگرخانی، ابومحمد. (1390). «بررسی عملکرد قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران ‏در عراق جدید»؛ سیاست خارجی، 25(4)، 927-950. http://fp.ipisjournals.ir/article_9433.html
قنبرلو، عبداله. (1390). «الگوهای قدرت نرم در خاورمیانه»؛ مطالعات قدرت نرم، 1(1)، 7-36. https://sid.ir/paper/221969/fa
کشاورز شکری، عباس؛ بیات، محسن؛ بخشنده، خاطره. (1392). «دیپلماسی فرهنگی ایران در خاورمیانه؛ تحول ارتباطات و لزوم کاربرد ابزارهای نوین». مطالعات فرهنگ ارتباطات، 14(23)، 7-29. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.20088760.1392.14.23.1.0
کوئن، بروس. (1398). مبانی جامعه‌شناسی. ترجمۀ غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت.
گریکس، جاناتان؛ برانگن، پل‌مایکل؛ لی، دانا. (1401). ورود به عرصۀ جهانی: کشورهای بالنده، راهبردهای قدرت نرم و ابررویدادهای ‏ورزشی. ترجمۀ احسان امینی‌باغبادرانی و محمدامین قاسمی پیربلوطی، با مقدمۀ حسام‌الدین آشنا، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
نای، جوزف اس. (1389). قدرت نرم. ترجمۀ محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، با مقدمۀ اصغر افتخاری، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
همایون، محمدهادی؛ بد، مهدیه. (1395). «تببین ابعاد سغر معنوی اربعین ابررویداد گردشگری مذهبی»؛ مسجد و مهدویت، 2، 47-64. http://noo.rs/HgO5d
الیاسی، محمدحسین. (1389). ماهیت و عناصر قدرت نرم، در قدرت و جنگ نرم از نظریه تا عمل، تهران: نشر ساقی، چاپ اول.
References
Beiki, M. (2010). The Islamic Republic of Iran’s soft power: A case study of Lebanon. Tehran: Imam Sadiq University. [In Persian].
Bod, M. (2019). Understanding the Lived Experience of Pilgrims of Arba’een Walk in 2016 (The Contexts of the Arba’een Mega Event Formation). The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 15(68), 39-48. [In Persian]. https://doi.org/10.22034/bagh.2019.81656
Bod, M. (2024). A Study on the Perception of Participants in the Arbaeen Mega Event: A Phenomenon of Religious Tourism in Today’s World. Tourism of Culture, 5(17), 16-25. [In Persian]. https://doi.org/10.22034/toc.2024.402094.1125
Bruce, K. (2019). Introduction to Sociology. Translated by Tavassoli, Gh. A. & Fazel, R., Tehran: Samt. [In Persian].
Eftekhari, A. & colleagues. (2010). Soft power & Social Capital. Tehran: Imam Sadiq University. [In Persian].
Elyasi, M. H. (2010). The nature and components of soft power. In Power and Soft Warfare: From Theory to Practice (1st ed.). Tehran: Saghi Publishing. [In Persian].
Ghanbarlou, A. (2011). "Soft power model in the Middle East". Soft Power Studies, 1(1), 7-36. [In Persian]. https://sid.ir/paper/221969/en
Grix, J.; Brannagan, P. M. & Lee, D. (2022). Entering the Global Arena : Emerging States, Soft Power Strategies and Sports Mega-Events. Translated by Amini, E. & Ghasemi, M. A., Tehran: Imam Sadiq University. [In Persian].
Homayoun, M. H., & Bod, M. (2016). "Explaining the dimensions of the Arbaeen spiritual journey as a mega religious tourism event". Mosque and Mahdism, 2, 47–64. [In Persian]. http://noo.rs/HgO5d
Hosseyni, S. M. & Mobini, A. (2013). "Regional and international impacts of soft power of the Islamic Revolution". Iranian journal of cultural research, 6(2 (22)), 23-65. [In Persian]. Https://sid.ir/paper/136952/en
 
Keshavarz shokri, A.; Bayat, M. & Bakhshandeh, K. (2013). "Cultural diplomacy in the Middle East: Community evolution and the need to use new tools". Journal of Culture-Communication Studies, 14(23), 7-29. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.20088760.1392.14.23.1.0
Nye, J. S. (2010). Soft power. Translated by Rouhani, M. & Zolfaghari, M., Tehran: Imam Sadiq University. [In Persian].
Nye, J. S. (2002). The Paradox of American Power: Why the World's Only Superpower Can't Go It Alone. New York: Oxford University Press. http://www.oup.com/uk/catalogue/?ci=9780195161106
Nye, J. S. (2004). The Benefits of Soft Power. Boston: Harvard Business School Working Knowledge.
Pouramini, M. H. (2022). Pilgrimage diplomacy and its role in strengthening solidarity and convergence in the Islamic world". Farhang-e Ziyarat (Culture of Pilgrimage), 13(53), 123–146. [In Persian]. https://farhangziarat.hzrc.ac.ir/article_213877.html
Rafie, H., & Nikravesh, M. (2013). "Public diplomacy and soft power with an emphasis on Iran's soft power in Iraq". Journal of Public Diplomacy Studies, 6(22), 99–133. [In Persian]. https://journals.iau.ir/article_511326.html
Sadeghi, S. S. & Asgarkhani, A. M. (2011). "An analysis of the performance of the Islamic Republic of Iran's soft power in post-Saddam Iraq". Foreign Policy Quarterly, 25(4), 927–950. [In Persian]. http://fp.ipisjournals.ir/article_9433.html
Saeedi, R. A. & Moghaddamfar, H. R. (2014). "Sources of the Islamic Republic of Iran’s soft power". Journal of Soft Power Studies, 4(11), 107–126. [In Persian]. https://www.spba.ir/article_41399.html
Shabani sarouei, R. (2013). "Soft power and cultural identity in the Islamic Republic of Iran". Journal of Soft Power Studies, 3(9), 79–98. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23225580.1392.3.9.4.2
Taghizadeh aghdam, A. (2021). The role of Arbaeen march in Iraq on the military security of the Islamic Republic of Iran. Master’s thesis, under the supervision of Akraminia, M., University of Command and Staff, Army of the Islamic Republic of Iran. [In Persian].