دکترین سیاست خارجی بازیگران منطقه‌ای و قدرت‌های جهانی در مواجهه با عملیات 7 اکتبر (طوفان الاقصی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران (نویسندۀ مسئول).

2 . استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

3 دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

فلسطین به‌عنوان قبلۀ اول مسلمانان در طول تاریخ همواره جایگاه ویژه‌ای نزد آن‌ها و حتی غیرمسلمانان دارد و از گذشته تا اکنون با بحران‌های زیادی مواجه شده و نیز کانون توجه قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی بوده است. یکی از این بحران‌ها عملیات 7 اکتبر 2023 موسوم به طوفان الاقصی است که با پشتیبانی محور مقاومت طراحی و انجام شده و سبب شد تا معادلات منطقه‌ای و محاسبات قدرت‌های جهانی را تحت‌الشعاع خود قرار دهد؛ تا جایی که موجب شد هریک از این بازیگران دکترین خاصی را در رویکرد سیاست خارجی خود نسبت به تحولات فلسطین دنبال ‌کنند. از این منظر، بررسی مواضع سیاست خارجی کشورهای غرب آسیا همچون ایران، عربستان، ترکیه و قدرت‌های جهانی نظیر چین‌، روسیه و آمریکا که آثار و پیامدهای این رخداد برای آن‌ها اهمیت به‌سزایی دارد از جمله موضوعات قابل‌توجه در عرصۀ تحولات منطقه و جهان محسوب می‌شود. بر همین اساس، سؤال اصلی این پژوهش آن است که رویکرد سیاست خارجی بازیگران منطقه‌ای و قدرت‌های جهانی در قبال عملیات 7 اکتبر (طوفان الاقصی) چیست و در قالب کدام رویکردهای نظری قابل‌فهم است؟ در پاسخ این فرضیه می‌توان چنین مطرح کرد که قدرت‌های مختلف به‌واسطۀ دو مؤلفۀ مهم منافع و هویت‌، بسته به منافع ایدئولوژیک یا ژئوپلیتیک خود، هریک مواضعی متناقض اتخاذ کرده‌اند و این تناقض رفتاری سبب تشدید بحران و مانع از حل شدن آن شده است. لازم به ذکر است که مبانی نظری در این پژوهش نظریات سازه‌انگاری و رئالیسم تهاجمی و روش تحقیق نیز مقایسه‌ای است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

منابع
افضلی، رسول؛ کامران، حسن؛ دشتی، محمدحسین. (1398). «تبیین تقابل ایران و آمریکا در ژئوپلیتیک منطقۀ خزر»؛ جغرافیا (نشریۀ انجمن جغرافیایی ایران)، 17(61)، 5-24. https://mag.iga.ir/article_245930.html
ایمانی، اصغر؛ شاهرخی، سید محمد؛ اسلامی، مجتبی. (1403). «قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با جنگ غزه و اسرائیل»؛ مطالعات حقوقی، 12(52)، 1-19. https://jlawst.ir/article-1-1068-fa.html
«بیانات در مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح». (18/07/1402). دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای. https://khl.ink/f/54056
حق‌پناه، جعفر؛ سلامتی، اعظم؛ حیدری، مهدیه. (1395). «بررسی نقش عملکرد قطر و ترکیه در جنگ اخیر غزه»؛ پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، 7(26)، 73-93. https://sanad.iau.ir/Journal/jpir/Article/944897
رجبی، محمد (1400). «بررسی مقایسه‌ای طرح‌های ایران و آمریکا در قبال مسئلۀ فلسطین؛ مورد مطالعه: طرح برگزاری همه‌پرسی ملی در سرزمین فلسطین و طرح معاملۀ قرن»؛ پژوهش‌های جهان اسلام، 11(2)، 25-49. https://priw.ir/article-1-1561-fa.html
«سخنرانی وزیر امور خارجه در ژنو درخصوص تحولات جاری در فلسطین». (24/08/1402). پایگاه اطلاع‌رسانی دولت. https://dolat.ir/detail/427616
عطایی، فرهاد؛ عالی، زهرا. (1391). «رابطۀ ویژۀ آمریکا و اسراییل: پژوهشی دربارۀ پیشینه، ماهیت و گسترۀ این رابطه»؛ فصلنامۀ سیاست، 42(1)، 243-269. https://jpq.ut.ac.ir/article_29939.html
محمدی منفرد، حسن. (1402). «بررسی نتایج عملیات طوفان الاقصی بر اساس دکترین نظامی رژیم صهیونیستی»؛ فصلنامۀ محیط‌شناسی راهبردی ج. ا. ایران، 7(3)، 173-202. https://jse.sndu.ac.ir/article_2713.html
موسی‌زاده، رضا. (1393). سازمان‌های بین‌المللی. تهران: نشر میزان.
واعظ، حامد؛ خداوردی، حسن؛ کشیشیان سیرکی، گارینه؛ دهشیری، محمدرضا. (1401). «بررسی وضعیت و جایگاه مسئلۀ فلسطین در عادی‌سازی روابط عربستان سعودی و رژیم اسرائیل»؛ فصلنامۀ مطالعات بین‌‌المللی، 19(1)، 135-155. https://www.isjq.ir/article_150135.html
یوسف‌نژاد، ابراهیم. (1384). تحولات فلسطین و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. گزارش راهبردی دفتر مطالعات سیاسی.
References
Afzali, R.; Kamran, H. & Dashti, M. (2019). “Explaining the confrontation between Iran and the United States in the geopolitics of the Caspian region”. Geography, 17(61), 5-24. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.27172996.1398.17.2.1.1
Al-Jazeera. (2023, October 26). “Israel’s war in Gaza could spread beyond Middle East: Russia’s Putin”. https://www.aljazeera.com/news/2023/10/26/israels-war-in-gaza-could-spread-beyond-middle-east-russias-putin
Al-Jazeera. (2024, March 10). “Biden makes contradictory remarks on red lines for Israel in Gaza”. https://www.aljazeera.com/news/2024/3/10/biden-makes-contradictory-remarks-on-red-lines-for-israel-in-gaza
Al-Zaytouna Centre for Studies and Consultations. (2023). “Determinants of the Turkish policy on Operation Al-Aqsa Flood”. https://eng.alzaytouna.net
Arab Center DC. (2023). “Saudi-Israeli normalization persists amid Gaza war”. https://arabcenterdc.org
Asia Pacific Report. (2023). “Operation Al Aqsa Storm: How, why, and where to now in Gaza?” https://asiapacificreport.nz
Ataie, F. & Alee, Z. (2012). “Special relationship between America and Israel: Research on the history, nature, and range of this relationship”. Political Quarterly, 42(1), 243-269. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/jpq.2012.29939
Atlantic Council. (2023). “Live expertise: Get the latest insight on the Israel-Hamas war”. https://www.atlanticcouncil.org
Express Tribune. (2023). “Al-Aqsa storm reshapes the Middle East”. https://tribune.com.pk
Foreign Policy Research Institute. (2023). “Between swords of iron and the Al-Aqsa deluge: The regional politics of the Israel-Hamas war”. https://www.fpri.org
Haghpanah, J.; Salamati, A. & Heidari, M. (2016). “The Role of Performance Qatar and Turkey in the recent Gaza war”. Political and International Researches Quarterly, 7(26), 73-93. [In Persian]. https://sanad.iau.ir/en/Journal/jpir/Article/944897
Imani, A.; Shahrokhi, S. M. & Eslami, M. (2024). “The Soft Power of the Islamic Republic of Iran in confronting the Gaza-Israel war”. Law Studies, 12(52), 1-19. [In Persian]. http://jlawst.ir/article-1-1068-en.html
Mearsheimer, J. J. (2001). The tragedy of great power politics. W. W. Norton & Company.
Middle East Monitor. (2023). “Global response to Operation Al-Aqsa Flood”. https://www.middleeastmonitor.com
Milwaukee Independent. (2023). “Al-Aqsa Storm: Why Iran wins regardless of who loses the Israel-Hamas war”. https://milwaukeeindependent.com
Mohammadi monfared, H. (2023). “Al-Aqsa storm operation and the failure of the military doctrine of the Zionist regime”. Quarterly Journal of Environmental Studies Strategic of the Islamic Republic of Iran, 7(3), 173-202. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.28212673.1402.7.3.6.9
Mousazadeh, R. (2014). International organizations. Tehran: Mizan Publishing. [In Persian].
Politics Society. (2023). “Strategic and regional dimensions of Operation “Al-Aqsa Flood” and the Israeli war on Gaza”. https://politicsociety.org
Rajabi M. (2021). “A comparative study of the plans of Iran and the United States on the palestine issue the plan for holding a national referendum in the territory of Palestine and the Plan deal of the century”. Quarterly Journal of Political Research in Islamic World, 11(2), 25-49. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23222980.1400.11.2.8.8
Reuters. (2023a, November 15). “Turkey’s Erdogan calls Israel a terror state, criticises the West”. https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-calls-israel-terror-slams-west-2023-11-15
Reuters. (2023b, October 10). “Putin says violence in Israel-Palestine shows US failure in Middle East”. https://www.reuters.com/world/putin-says-violence-israel-palestine-shows-us-failure-middle-east-2023-10-10
Reuters. (2024a, January 21). “Saudi's foreign minister: No normal Israel ties without path to Palestinian state”. https://www.reuters.com/world/middle-east/saudis-foreign-minister-no-normal-israel-ties-without-path-palestinian-state-cnn-2024-01-21
Reuters. (2024b, January 15). “China calls for larger-scale Gaza peace conference as conflict escalates”. https://www.reuters.com/world/china-calls-larger-scale-peace-conference-gaza-crisis-wang-yi-2024-01-15
Sana’a Center for Strategic Studies. (2023). “How the Gaza crisis could bring Iran and Al-Qaeda in Yemen together”. https://sanaacenter.org
Segev, T. (2000). One Palestine, complete: Jews and Arabs under the British mandate. Henry Holt and Company.
Smith, C. D. (2013). Palestine and the Arab-Israeli conflict: A history with documents. Bedford/St. Martins.
Smith, S. (2001). “Reflectivist and constructivist approaches in international theory". In Baylis & Smith, eds., 224-249.
“Speech by the Foreign Minister in Geneva on the current developments in Palestine”. (2023, November 15). Iranian Government. [In Persian]. https://dolat.ir/detail/427616
“Speech in the graduation ceremony of armed forces’ universities”. (2023, October 10). Office for the Preservation and Publication of the Works of Imam Khamenei. [In Persian]. https://khl.ink/f/54056
Stimson Center. (2023). “The ‘Al-Aqsa Storm’ surprises Israel and upsets plans for a new security order”. https://www.stimson.org
Vaez, H.; Khodaverdi, H.; Keshishyan Siraki, G. & Dehshiri, M. (2022). “The significance and position of the palestinian issue in normalization of Saudi-Israeli relations”. International Studies Journal, 19(1), 135-155. [In Persian]. https://doi.org/10.22034/isj.2022.290569.1512
Wendt, A. (1987). “The agent-structure problem in international relations theory”. International Organization, 41(3), 335–370.
Wendt, A. (1992). “Anarchy is what states make of it”. International Organization, 46(2), 391–425.
Yousefnejad, E. (2005). Developments in Palestine and the foreign policy of the Islamic Republic of Iran. Strategic Report, Office for Political Studies. [In Persian].

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 18 اردیبهشت 1404
  • تاریخ بازنگری: 25 اردیبهشت 1404
  • تاریخ پذیرش: 30 اردیبهشت 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار