انقلاب اسلامی ایران و گفتمان‌های صدور انقلاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

10.22126/mps.2025.12150.1063

چکیده

در سال 1357 انقلاب اسلامی رخ داد که پیام‌آور تحولات بسیار و رسالت‌هایی در عرصۀ داخلی و بین‌المللی بود. یکی از رسالت‌های انقلاب نشئت‌گرفته از ماهیت جهان‌شمول اسلام، مسئلۀ صدور انقلاب بود که از زمان انقلاب تا به امروز در الگوهای مختلفی پیگیری شده است. صدور انقلاب اسلامی از اهمّ اهداف و آرمان‌های گفتمان انقلاب اسلامی ایران بوده و در خرده‌گفتمان‌های اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی با ابزار و روش‌های متنوع و مختلف پیگیری شده است. مقالۀ حاضر با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و با بهره‌گیری از داده‌های کتابخانه‌ای و اینترنتی به‌دنبال یک تحلیل مقایسه‌ای از نحوۀ پیگیری اصل صدور انقلاب در خرده‌گفتمان‌های اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی و فرجام این پیگیری با به‌کارگیری نظریۀ گفتمان است. یافته‌های پژوهش حکایت از آن دارد که در دوران بعد از انقلاب در دولت‌های اصولگرا و ارزشی، صدور انقلاب با شدت بیشتر و گاه به‌صورت قهرآمیز و در چارچوب حکومت اسلامی پیگیری شده اما در دولت‌های اصلاح‌طلب و اعتدالی با شدت کمتر و مسالمت‌جویانه و در چارچوب حکومت توسعه‌یافته به انجام رسیده است. هدف نوشتار حاضر واکاوی نقطه‌ضعف‌ها و ارائۀ داده‌ها و نتایج مناسبی به‌منظور کمک به پیگیری اصولی‌تر، منطقی‌تر و خردمندانه‌تر اصل صدور انقلاب در نظام جمهوری اسلامی با توجه به رهنمودهای امام خمینی و مقام معظم رهبری است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

منابع
ازغندی، علیرضا. (1388). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر قومس، چاپ پنجم.
باقری دولت‌آبادی، علی؛ شفیعی، محسن. (1393). از هاشمی تا روحانی: بررسی سیاست خارجی ایران در پرتو نظریۀ سازه‌انگاری. تهران: انتشارات تیسا، چاپ اول.
«بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم». (14/04/1368). دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای. https://khl.ink/f/2127
«بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم». (18/04/1368). دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای. https://khl.ink/f/2133
«بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم». (19/04/1368). دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای. https://khl.ink/f/2134
«بیانات در دیدار مردم استان سمنان». (17/08/1385). دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای. https://khl.ink/f/3361
«بیانات در دیدار طلاب غیرایرانی حوزۀ علمیۀ قم». (03/08/1389). دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای. https://khl.ink/f/10432
تاجیک، محمدرضا؛ دهقانی فیروزآبادی، سید جلال. (1382). «الگوهای صدور انقلاب در گفتمان‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»؛ فصلنامۀ راهبرد، 11(27)، 61-80. https://rahbord.csr.ir/article_123908.html
تکلو، محمد؛ درویشی سه‌تلانی، فرهاد. (1400). «بررسی تاُثیرات جنگ تحمیلی در صدور انقلاب اسلامی»؛ پژوهش‌های معاصر انقلاب اسلامی، 3(9)، 63-77. https://jcrir.ut.ac.ir/article_83572.html?lang=fa
جلیلیان، سجاد. (1397) «ماهیت غرب از دیدگاه امام خمینی(ره) و بازتاب‌های آن در گفتمان‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1357-1368)»؛ 3(11)، 56-70. https://journals.cfu.ac.ir/article_800.html
جمال‌زاده، ناصر. (1391). «قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران و نظریة صدور فرهنگی انقلاب». پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، 2(4)، 61-86. https://rjir.basu.ac.ir/article_284.html
حاجی‌حسینی، بهاره؛ سام‌آرام، عزت‌الله. (1393). «تحلیل گفتمان دولت اصلاحات و جایگاه فقرزدایی در آن»؛ فصلنامۀ برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، 5(21)، 1-24. https://qjsd.atu.ac.ir/article_1420.html
خوشروزاده، جعفر. (1385). «میشل فوکو و انقلاب اسلامی؛ رهیافتی پسامدرنیستی از منظر تحلیل گفتمان»؛ پژوهشنامۀ متین، 8(31-32)، 59-89. https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_65423.html
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال. (1394). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات سمت، چاپ چهارم.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ رادفر، فیروزه. (1388). «الگوی صدور انقلاب در سیاست خارجی دولت نهم»؛ دانش سیاسی، 5(1)، 123-150. https://pkn.isu.ac.ir/article_18.html
صحیفۀ امام. (1379). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
طاهری، سید مهدی؛ حقی، محرم. (1391). «واکاوی صدور انقلاب اسلامی ایران و ثمرات آن»؛ هشتمین همایش بین‌المللی دکترین مهدویت، تهران.
عراقی، غلامرضا. (1394). «نقش دیپلماسی فرهنگی در صدور انقلاب اسلامی ایران»؛ پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 4(3)، 157-179. https://www.roir.ir/article_62867.html
عیوضی، محمدرحیم. (1392). انقلاب اسلامی و ریشه‌های تاریخی آن. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
غرایاق‌زندی، داود. (1387). «اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ جستاری در متون»؛ مطالعات راهبردی، 11(40)، 277-312. https://quarterly.risstudies.org/article_937.html
فرزندی‌ اردکانی، عباسعلی. (1386). «مبانی نظری صدور انقلاب از منظر امام خمینی(س) (چرایی، اهمیت و ضرورت صدور انقلاب)»؛ پژوهشنامۀ متین، 9(36)، 97-117. https://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_65255.html
کسرایی، محمدسالار؛ پوزش، علی. (1388). «نظریۀ گفتمان لاکلا و موفه، ابزاری کارامد در فهم و تبیین پدیده‌های سیاسی»؛ فصلنامۀ سیاست، 39(3)، 339-360. https://jpq.ut.ac.ir/article_20194.html
متقی، ابراهیم. (1385). «ام‌القرای اسلامی و صدور انقلاب»؛ همشهری دیپلماتیک، 11. https://www.sid.ir/journal/issue/76566/fa
معین‌الدینی، جواد؛ انتظارالمهدی، مصطفی. (1388). «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران ریاست‌جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی»؛ دانشنامه، 3، 189-216. http://noo.rs/M2xz1
مقدمی، محمدتقی. (1390). «نظریۀ تحلیل گفتمان لاکلا و موفه و نقد آن»؛ معرفت فرهنگی اجتماعی، 2(2)، 91-124. https://www.sid.ir/paper/235449/fa
منتظرالقائم، اصغر؛ قربانی، سعید؛ آقایی، محمدمسعود. (1394). «تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر روند فعالیت گروه‌های جهادی در فلسطین؛ مطالعة موردی بررسی تطبیقی تأثیر گفتمان‌های دولت‌های اصلاحات و اصولگرا»، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، 11(33)، 101-119. https://journals.iau.ir/article_525618.html
هاشمیان، سید محمدحسین؛ پارسانیا، حمید؛ سیدمحسنی باغسنگانی، سید مهدی. (1398). «دلالت‌های نظریه جهان‌های اجتماعی در بازسازی نظریه گفتمان لاکلا و موفه»، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 23(4)، 685-706. https://www.sid.ir/paper/237042/fa
یزدانی، عنایت‌الله و اخجسته، جمیل (1391) «بررسی تطبیقی صدور انقلاب در گفتمان‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، 2(3)، 59-86. https://rjir.basu.ac.ir/article_78.html
یوسف‌زهی، ناصر. (1399). «التزام توسعه به جامعه‌پذیری بین‌المللی سیاست خارجی: نمونه‌کاوی ایران»؛ سیاست جهانی، 9(4)، 69-100. https://interpolitics.guilan.ac.ir/article_4554.html
References
Araghi, G. R. (2015). “The Role of cultural diplomacy in the spread of the Islamic Revolution of Iran”. Islamic Revolution Research, 4(3), 157-179. [In Persian]. https://www.roir.ir/article_62867.html?lang=en
Azghandi, A. (2009). Foreign policy of the Islamic Republic of Iran (5th ed.). Tehran: Qomess Pub. [In Persian].
Bagheri Dowlatabadi, A. & Shafiei, M. (2014). From Hashemi to Rouhani: An analysis of Iran’s foreign policy in the light of constructivist theory (1st ed.). Tehran: Tisa Pub. [In Persian].
Dabirimehr, A. & Tabatabai, M. (2014). “Laclau and Mouffe’s Theory of Discourse”. Journal of Novel Applied Sciences, 3(11), 1283-1287. https://www.researchgate.net/publication/356664994_LACLAU_and_Mouffe's_Theory
Dehganei Firouzabadi, S. J. & Radfar, F. (2010). “The Pattern of Exporting Revolution in the Foreign Policy of the 9th Administration”. Journal of Political Knowledge, 5(2), 123-150. [In Persian]. https://doi.org/10.30497/pk.2010.18
Dehganei Firouzabadi, S. J. (2015). Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Samt Pub. [In Persian].
Eyvazi, M. R. (2013). The Islamic Revolution and its historical roots. Tehran: Payame Noor University Press. [In Persian].
Farzandi Ardakani, A. (2007). “Theoretical Basis for Export of Revolution in Imam Khomeini’s Ideas (Reasons, Importance, and Necessity of Exporting Revolution)”. Matin Research Journal, 9(36), 97-117. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.24236462.1386.9.36.4.0
Gasparetto, A. (2020). “Domestic Factions and the External Environment in Iran’s Foreign Policy”. Iranian Review of Foreign Affairs, 10(2), 281-313. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.20088221.2019.10.30.4.8
Gharayagh Zandi, D. (2008). “Principles and Foundations of Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran: A Survey on the Texts”. Strategic Studies Quarterly, 11(40), 277-313. [In Persian]. https://quarterly.risstudies.org/article_937.html?lang=en
Golmohammadi, V. (2019). “The Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran: Prospects for Change and Continuity”. All Azimuth, 8(1), 93-102. http://dx.doi.org/10.20991/allazimuth.459943
Hagihosseni, B. & Samaram, E. (2014). “Discourse Analysis of Khatami Administration and Status of Poverty Alleviation in It”. Social Development & Welfare Planning, 5(21), 1-24. [In Persian]. https://doi.org/10.22054/qjsd.2015.1420
Hashemian, S. M. H.; Parsania, H. & Seyyedmohseni, S. M. (2020). “Social Universities Theories in Rebuilding Lacla and Mouffe Discourse Analysis (Establishing a Domestic Discourse Theory)”. Knowledge Studies in the Islamic University, 23(4), 687-706. [In Persian]. https://www.sid.ir/paper/237042/en
Jalilian, S. (2018). The nature of the West from Imam Khomeini's perspective and its reflections in the foreign policy discourses of the Islamic Republic of Iran (1979–1989), Encyclopedia, 3(11), 56–70. [In Persian]. https://journals.cfu.ac.ir/article_800.html
Jamalzade, N. (2012). “The Soft Power of Iran’s Islamic Revolution and the Theory of Cultural Export of Revolution”. A Quarterly Scientific-Research Journal on Islamic Revolution, 2(4), 61-86. [In Persian]. https://rjir.basu.ac.ir/article_284.html?lang=en
Jessop, B. (2019). “Critical discourse analysis in Laclau and Mouffe’s post-Marxism”, Simbiótica, Vitória, 6(2), 7-34. https://www.redalyc.org/articulo.oa?id=575962175004
Jørgensen, M. & Phillips. L. (2002). Discourse Analysis as Theory and Method. SAGE Publications Ltd. https://doi.org/10.4135/9781849208871
Kasraie, M. S. & Pozesh Shirazi, A. (2009). “Discourse theory of Laclau and Mouffe: Elaborate and efficient tool in understanding the political phenomenons”. Political quarterly, 39(3), 339-360. [In Persian]. https://jpq.ut.ac.ir/article_20194.html?lang=en
Kaya, S. & Şartepe, Z. (2016). “Contentious Politics in Iran: Factions, Foreign Policy and the Nuclear Deal”. Alternatives Turkish Journal of International Relations, 14(3), 1-12. http://dx.doi.org/10.21599/atjir.08102
Khoshrozadeh, J. (2006). “Michel Foucault and Islamic Revolution: A Postmodern Approach from the Perspective of the Analysis of Discourse”. Matin Research Journal, 8(31-32), 59-89. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.24236462.1385.8.3231.4.3
Moein al-dini, J. & Entezar al-mahdi, M. (2009). “The foreign policy of the Islamic Republic of Iran during the presidencies of Hashemi Rafsanjani and Mohammad Khatami”. Daneshnama, 3, 189–216. [In Persian]. http://noo.rs/M2xz1
Montazer-al-Qaem, A., Ghorbani, S., & Aghaei, M. M. (2015). “The impact of the Islamic Revolution of Iran on the activities of jihadi groups in Palestine: A comparative case study of the reformist and principlist government discourses”. Political Science Quarterly, 11(33), 101–119. [In Persian]. https://journals.iau.ir/article_525618.html
Moqaddami, M. T. (2011). “A critique of Ernesto Laclau's and Chantal Mouffe's theory of discourse analysis”. Marifat-i Farhangi and Ejtemaii, 2(2), 91-124. [In Persian]. https://sid.ir/paper/235449/en
Motaghi, E. (2006). “The “Mother of Cities” of Islam and the export of the revolution”. Hamshahri Diplomatic, 11. https://www.sid.ir/journal/issue/76566/fa
Niakooee, S. A. & Ejazi, E. (2015). “Foreign Policy and Economic Development: Iran under Rafsanjani”. Iranian Review of Foreign Affairs, 5(19), 179-207. https://irfajournal.csr.ir/article_138468.html
Sahifeh-ye Imam. (2000). Tehran: Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works. [In Persian].
“Speech in the Meeting with Non-Iranian Students of Qom Seminary.” (2010, October 25). Office for the Preservation and Publication of the Works of Imam Khamenei. [In Persian]. https://khl.ink/f/10432
“Speech in the Meeting with the People of Semnan Province.” (2006, November 8). Office for the Preservation and Publication of the Works of Imam Khamenei. [In Persian]. https://khl.ink/f/3361
“Speech in the Meeting with Various Groups of People.” (1989, July 5). Office for the Preservation and Publication of the Works of Imam Khamenei. [In Persian]. https://khl.ink/f/2127
“Speech in the Meeting with Various Groups of People.” (1989, July 9). Office for the Preservation and Publication of the Works of Imam Khamenei. [In Persian]. https://khl.ink/f/2133
“Speech in the Meeting with Various Groups of People.” (1989, July 10). Office for the Preservation and Publication of the Works of Imam Khamenei. [In Persian]. https://khl.ink/f/2134
Taheri, S. M. & Haghi, M. (2012). “An analysis of the export of the Iranian Islamic Revolution and its outcomes”. Proceedings of the 8th International Conference on the Mahdism Doctrine, Tehran. [In Persian].
Tajik, M. R. & Dehghani Firouzabadi, S. J. (2003). “Patterns of exporting revolution in the foreign policy discourses of the Islamic Republic of Iran.”. Journal of Strategy, 11(27), 61-80. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.10283102.1382.11.1.3.9
Takaloo, M. & Darvishi Se-Talani, F. (2021). “Investigating the Effects of the Imposed War on the Islamic Revolution Exportation”. Contemporary Researches on Islamic Revolution, 3(9), 63-77. [In Persian]. https://doi.org/20.1001.1.26767368.2021.3.9.4.8
Yazdani, I. & Akhjaste, J. (2012). “A Comparative study of exporting revolution in Iran’s post-revolution political discourse”. A Quarterly Scientific-Research Journal on Islamic Revolution, 2(3), 59-86. [In Persian]. https://rjir.basu.ac.ir/article_78.html?lang=en
Yosefzehi, N. (2021). “The commitment of development to the international socialization of foreign policy and (Case Study: Iran)”. World Politics, 9(4), 69-100. [In Persian]. https://doi.org/10.22124/wp.2021.17883.2676

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 اردیبهشت 1404
  • تاریخ بازنگری: 29 اردیبهشت 1404
  • تاریخ پذیرش: 03 خرداد 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار