دیپلماسی انرژی و عملکرد روسیه در قالب اوپک پلاس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد‌اسلامی واحد تهران ‌شمال، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد روابط بین الملل، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

چکیده

رشد دیپلماسی انرژی و شبکه‌ای شدن سیاست خارجی کشورها باعث شده فعل و انفعالات در یک کشور و یک سازمان بقیۀ جهان را نیز تحت‌تأثیر خود قرار دهد. در یک بازۀ زمانی طولانی، کشورهای عضو اوپک به‌عنوان مهم‌ترین بازیگران تصمیم‌گیرنده در بازار انرژی نقش‌آفرینی می‌کردند؛ اما به‌مرور بازیگرانی مانند روسیه تصمیم گرفتند برای تأثیرگذاری بیشتر به همکاری و تعامل بیشتر با کشورهای دارندۀ انرژی، به‌خصوص اوپک بپردازند. بر این اساس، ائتلافی در قالب اوپک‌پلاس به وجود آورده‌اند که روسیه و عربستان بزرگ‌ترین بازیگران تصمیم‌گیرنده در این ائتلاف محسوب می‌شوند. روسیه به دنبال نقش‌آفرینی بیشتر در بازار انرژی و جایگزین کردن خود به جای آمریکا در منطقه است و اعضای اوپک هم به دنبال کاهش وابستگی به غرب و تنوع بازار فروش و سلطه بر بازار قیمت‌گذاری. دو طرف ارزیابی کرده‌اند که نزدیکی آن‌ها باعث رشد بازار و قدرت بیشتر خواهد شد. سؤال مقاله این است که روسیه چه رویکردی را در اوپک‌پلاس دنبال می‌کند؟ و این ائتلاف چه مزایایی برای روسیه داشته است؟ مقاله به روش تبیینی، در چارچوب دیپلماسی انرژی، رویکرد سیاست انرژی روسیه را به دو بخش قبل و بعد از تشکیل اوپک‌پلاس تقسیم کرده است. زمینه‌هایی همچون نفت شیل و بحران قیمت‌ها باعث شده نگرش روسیه از رقابت به همکاری تغییر کند. با توجه به حضور روسیه در این ائتلاف، مطرح شدن روسیه به‌عنوان بازیگر مهم در تعیین قیمت بازار نفت، بالا بردن منافع سیاسی و اقتصادی، برهم خوردن توازن ریاض-واشنگتن و همکاری بیشتر عربستان-روسیه از مزایایی است که روسیه در این ائتلاف کسب کرده است.

کلیدواژه‌ها


ابوالحسن شیرازی، حبیب‌الله. (1395). «مطالعۀ تطبیقی سیاست خارجی روسیه در دوران پوتین و مدودف»، فصلنامۀ مطالعات روابط بین‌الملل، 9 (33)، 9-54.
اسلامی، مسعود. (1391). «دیپلماسی انرژی ایران و روسیه: زمینه‌های همگرایی و واگرایی»، فصلنامۀ راهبرد، 21 (3؛ پیاپی 64)، 189-220.
بوداغی، رحیم؛ محقق‌نیا، حامد؛ شهابی، روح‌الله؛ جلال‌پور، شیوا. (1400). «تحلیل مقایسه‌ای سیاست خارجی آمریکا و روسیه در قبال اقلیم کردستان عراق و تأثیر آن بر ایران»، فصلنامۀ روابط خارجی، 13 (4)، 879-901.
حشمت‌زاده، محمدباقر. (1390). «پنجاه سال اوپک و سیاست»، فصلنامۀ راهبرد، 20 (3؛ پیاپی 60)، 113-140.
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا). (5/9/1399). «روابط عراق و روسیه؛ انتظاراتی فراتر از وضع موجود»، قابل دسترس در: https://www.irna.ir/news/84122447/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7
زمردی انباجی، زهرا؛ حاجی یوسفی، امیرمحمد؛ موسوی شفائی، سید مسعود. (1399). «عامل‌های مؤثر بر شکل‌گیری صف‌آرایی روسیه و عراق (2011 تا 2018)»، فصلنامۀ مطالعات اوراسیای مرکزی، 13 (1)، 71-90.
زهرانی، مصطفی؛ فرجی لوحه‌سرا، تیمور. (1394). «منابع بین‌المللی راهبرد امنیت ملی 2020 فدراسیون روسیه»، فصلنامۀ آسیای مرکزی و قفقاز، 85، 67-95.
قربان، نرسی. (۳ خرداد ۱۳۹۶). «منفعت‌طلبی روس‌ها در اوپک»، روزنامۀ شرق، 2872، 5.
کریمی‌پور، داوود؛ نیاکویی، سید امیر؛ سیمبر، رضا. ( 1396). «نقش دیپلماسی انرژی در سیاست خارجی روسیه و قطر»، فصلنامۀ پژوهش‌های راهبردی سیاست، 6 (22؛ پیاپی 52)، 177-205.
کوشکی، محمدصادق؛ طاهری بزی، ابراهیم. (1394). «حضور روسیه در خاورمیانه در دورۀ پوتین (احیای نفوذ روسیه در کشورهای زیر نفوذ اتحاد شوروی)»، مطالعات اوراسیای مرکزی، 8 (1)، 43-62.
کیانی، داوود؛ خان‌محمدی، زهره. (1396). «سیاست خاورمیانه‌ای روسیه از 2015-2011 (با تأکید بر کشورهای عربی)»، فصلنامۀ مطالعات اوراسیای مرکزی، 10 (2)، 341-358.
مرادی، سید مهدی؛ بهرامی‌پور، فرشته. (1396). «راهبرد انرژی روسیه: ضرورت همکاری با اوپک»، فصلنامۀ آسیای مرکزی و قفقاز، شمارۀ 100، 147-172.
References
اAbolhassan Shirazi, H. (2016). “Comparative Study of Russian Foreign Policy under Putin and Medvedev Periods”. Research Letter International Relation, 9 (33), 9-54. [In Persian].
Aljazzira. (6 Oct 2022). “Why is OPEC+ Cutting Oil Production and what’s next?” https://www.aljazeera.com/news/2022/10/6/why-is-opec-cutting-global-oil-production.
Bodaghi, R.; Mohagheghnia, H.; Shahabi, R.; Jalalpoor, Sh. (2022). “Comparative Analysis of US and Russia’s Foreign Policy towards the Iraqi Kurdistan Region and its Impact on Iran”. Foreign Relation Quarterly, 13 (52), 879-901. [In Persian].
Česnakas, Giedrius. (2010). “Energy Resources in Foreing Policy: A Theoretical Approach”. Baltic Journal of Law & Politics, 3 (1).
Colgan, J. D.; Keohane, R. O.; Van de Graaf. (2012). “Thijs: Punctuated Equilibrium in the Energy Regime, Complex”. Review of International Organizations, 7 (2).
Dasgupta, B. (1975). “Soviet Oil and Third World”. World Development, 3 (5), 345–360.
Erenler, M. (2013). “Muharrem Erenler Expanding Energy Empire Further: Russian Ambitions in the Middle East Visa-A-Vis Hydrov=carbon Resources: AN Appraisal Untll the spring, the Institute of Eurasian Studies”. Istanbul University Academic MIDDLE EAST, 8 (1).
Eslami, M. (2012). “Iran’s Legal System and the Issue of Environmental Policymaking”. The Scientific Journal of Strategy, 21 (64), 189-220. [In Persian].
Financial Times. (23 may2022). “Saudi Arabia Signals Support for Russia’s Role in Opec+ as Sanctions Pressure Mounts”. In:
Ghorban, N. (2016). “The Interest of the Russians in OPEC”, Sharq newspaper, 2872, 5. [In Persian].
Gray, J. (2018). “Life, Death, or Zombie? The Vitality of International Organizations”. International Studies Quarterly, 62 (1).
Heshmatzadeh, M. B. (2013). “Fifty Years of OPEC and Politics”. Strategy Quarterly, 20 (60), 113-140. [In Persian].
      https://www.ft.com/content/87ac05cd-d1e4-4495-8064-60d97b17f5f4.
Islamic Republic of Iran News Agency (IRNA). (9/5/2019). “Iraq-Russia Relations; Expectations beyond the Status Quo”. Accessible At: https://www.irna.ir/news/84122447/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7 [In Persian].
Karimipoor, D.; Nayakoi, S. A.; Simbar, Reza. (2017). “The Role of Energy Diplomacy to Foreign Policy; A Comparative Study of Russia & Qatar”. Journal of Political Strategic Studies, 6 (52), 177-205. [In Persian].
Kiani, D.; Khanmohammadi, Z. (2017). “Russia’s Middle East Policy 2011-2015 (With an Emphasis on Arab Countries)”. Central Eurasia Studes, 10, 341-358. [In Persian].
Koushki, M. S.; Taheri Bezi, E. (2015). “Presence of Russia in the Middle East under Putin, the Revival of Russian Influence on the Former Communist Countries”. Journal of Central Eurasia Studies, 8 (1), 43-62. [In Persian].
Krutikhin, M.; Overland, I. (2020). “OPEC and Russia: A Happy Pro Forma Marriage”. in Dag Harald Claes and Giuliano Garavini (eds) Handbook of OPEC and the Global Energy Order Past, Present and Future Challenges, London and New York: Routledge, 241-251.
Mirza Sadaqat, H.; Saleem, H. A. (2017). “Energy Diplomacy in South Asia: Beyond the Security Paradigm in Accessing the TAPI Pipeline Project”. Journal Energy Research & Social Science, 34, 202–213.
Moradi, S. M.; Bahramipour, F. (2018). “Russia‘s Energy Strategy: Necessity of Cooperation with OPEC”. Central Asia the Caucasus Journal, 23, 147-172. [In Persian].
Overland, I.; Godzimirski, J.; Lunden, L. P.; Fjaertoft, D. (2013). “Rosneft’s Offshore Partnerships: The Re-opening of the Russian Petroleum Frontier?” Polar Record, 49 (249), 140–153.
Quint, D.; Vendit, F. (2020). “The Influence of OPEC+ on Oil Prices: A Quantitative Assessment”, ECB Working Paper Series, 2467.
Reinhardt, R. O.; Pronichkin, S. V. (2018). “The Realist Paradigm of Energy Diplomcy in the Russian Scientific Tradition and Its Practicy Applicabity”. MGIMO Review of International Relations, 1 (58), 94-109.
Reuters. (6 oktobr 2022). “Explainer: Why Russia Stands to Gain Most from OPEC+ Oil Production Cuts”. In: https://www.reuters.com/business/energy/why-russia-stands-gain-most-opec-oil-production-cuts-2022-10-06.
Rudiany. N. P.; Anggraeni, S. D.; Firmansyah, M.; Nurhidayah, G. M. (2021), “The Implementation of Energy Diplomacy by Substate Actors: Approaches of Surabaya toward Kitakyushu”, IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, Vol. 753, Medan International Conference on Energy and Sustainability 27-28th October, 2020, Medan, Indonesia.
Ulatowski, R. (2020). “OPEC+ As a New Governor in Global Energy Governance”. Unisci Journal, 53.
Ulrichsen, K. C.; Finley, M.; Krane, J. (October 18, 2022). “The OPEC+ Phenomenon of Saudi-Russian Cooperation and Implications for US-Saudi Relations”. Baker Institute, October 18, 2022.
Uludağ, M. B.; Karagül, S.; Baba, G. (2013). “Turkey's Role in Energy Diplomacy from Competition to Cooperation: Theoretical and Factual Projections”. International Journal of Energy Economics and Policy, 3, 102-114.
Zahraei, M.; Faraji Lohesara, T. (2014). “The International Sources of Russian Federation National Security Strategy to 2020”. Central Asia the Caucasus Journal, 20 (85), 86-95. [In Persian].
Zhang, Y.; Hajiyev, N.; Smirnov, V. (2021). “Tariff and Non-tariff Instruments of OPEC+ Trade Wars”. Journal Energy Strategy Reviews, 38, 100771.
Zomorodi Anbaji, Z.; Hajiyousefi, A. M.; Mousavi Shafaee, S. M. (2020). “Influencing Factors on Shaping Russia-Iraq Alignment (2011-2018)”. Jornal of Central Eurasia Studes, 13, 71-90. [In Persian].