بررسی رابطۀ رژیم‌های سیاسی و هزینه‌های نظامی در کشورهای حوزۀ خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سلماس، ارومیه، ایران.

چکیده

موضوع اقتصاد و رابطۀ آن با بخش‌های نظامی در یک کشور، با عنوان اقتصاد دفاع، موضوع بسیار مهم و پیچیده‌ای است که از زوایای مختلف می‌تواند تجزیه و تحلیل شود. اقتصاد دفاع یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در اقتصاد هر کشوری شناخته شده است. اقتصاددانان جنبه‌های مختلف این حوزه را در بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله بدهی اقتصادی، رشد اقتصادی، تجارت بین‌المللی و رژیم‌های سیاسی مطالعه کرده‌اند. بر اساس این مطالعات، عوامل گوناگون اقتصادی، سیاسی و راهبردی می‌تواند بر تقاضای هزینۀ دفاعی تأثیرگذار باشد. همچنین در کشورهای دارای درآمد نفتی، یکی از عوامل اقتصادی مؤثر بر هزینۀ دفاعی می‌تواند اندازۀ درآمدهای نفتی باشد که به‌عنوان منبع مالی برای هزینۀ نظامی در این کشورها به شمار می‌آید. نوع رژیم حاکم بر یک کشور نیز از عوامل اصلی تعیین‌کنندۀ مخارج دفاعی در آن کشور قلمداد می‌شود. در دهه‌های گذشته بسیاری از این مطالعات بر بررسی رابطۀ رژیم‌های سیاسی و هزینه‌های نظامی متمرکز شده‌اند. چارچوب نظری موجود در این رابطه حاکی از رابطۀ منفی بین این دو است. در مطالعۀ حاضر، رابطۀ بین متغیر رژیم‌های سیاسی ارائه‌شده در مطالعۀ سارا شو (2008) و هزینه‌های نظامی کشورهای حوزۀ خلیج فارس، در بازۀ زمانی سال‌های 2000 تا 2020 بررسی شده است. ارزیابی این رابطه با استفاده از روش پانل پویا و برآوردکنندۀ GMM و با متغیرهای رژیم‌های سیاسی، نسبت هزینه‌های نظامی به تولید ناخالص داخلی، درآمد‌های نفتی، هزینه‌های بهداشت و درمان و مخارج دولت بدون هزینه‌های نظامی صورت پذیرفت که نتایج حاکی از وجود رابطۀ منفی بین رژیم‌های سیاسی و مخارج نظامی است. این نتیجه با مطالعات محققان اقتصادی ذکرشده در این پژوهش نیز هم‌خوانی دارد. مطالعۀ حاضر در راستای سایر مطالعات صورت‌گرفته، بیان می‌کند که افزایش هزینه‌های نظامی هیچ ارتباطی با درآمد‌های نفتی ندارد؛ بنابراین، میزان هزینه‌های نظامی متأثر از عوامل دیگری به‌جز درآمد‌های نفتی است.

کلیدواژه‌ها


گل‌خندان، ابوالقاسم. (1393)، «بررسی و مقایسۀ تطبیقی تأثیر هزینه‌های نظامی در رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته: رهیافت GMM سیستمی»، فصلنامۀ تحقیقات توسعۀ اقتصادی، 15، 23-44.
گل‌خندان، ابوالقاسم. (1397). «تأثیر دموکراسی بر هزینه‌های نظامی در کشورهای اسلامی: رهیافت اقتصادسنجی فضایی»، اقتصاد کاربردی، 8 (26)، 51-61.
محمدیان منصور، صاحبه، گل‌خندان، ابوالقاسم. (1399). «شناسایی عوامل اصلی تعیین‌کنندۀ بودجۀ دفاعی در ایران به کمک رهیافت بیزی»، فصلنامۀ سیاست‌های مالی و اقتصادی، ۸ (۳۲)، ۱۶۱-۱۸۹.
مرادخانی، نرگس؛ دین‌محمدی، مصطفی؛ ثابتی، محمد. (1398). «عوامل تعیین‌کنندۀ مخارج دفاعی در ایران»، تحلیل‌های اقتصادی توسعۀ ایران، 7 (1)، 283-298.
مولایی، محمد؛ تاجعلی، الهام. (1394). «بررسی و مقایسۀ اثر مخارج نظامی و غیرنظامی بر رشد اقتصادی ایران»، راهبرد اقتصادی، 4 (14)، 97-124.
References
Ali, H. E.; Abdellatif, O. A. (2015). “Military Expenditures and Natural Resources: Evidence from Rentier States in the Middle East and North Africa”. Defence and Peace Economics, 26 (1), 5-13.
Arellano, M.; Bond, S. (1991). “Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations”. The Review of Economic Studies, 58 (2), 277-297.
Brauner, J.; Boa, C. (2011). “Military Spending and Democracy”, Defense and Peace Economics, 26 (4), 409-423.
Dizaji, S. F. & Farzanegan, M. R. (2023). “Democracy and Militarization in Developing Countries: A Panel Vector Autoregressive Analysis.” Defence and Peace Economics, 34 (3), 272-292.
Fordham, B. & Walker, T. C. (2005). “Kantian Liberalism, Regime Type, and Military Resource Allocation: Do Democracy Spend Less?” International Studies Quarterly, 49, 141-157.
Golkhandan, A. (2014). “Comparative Study and Comparison of the Impact of Military Spending on the Economic Growth of Developing and Developed Countries: Systematic GMM Approach”. Economic Development Research Quarterly, 15, 23-44. [In Persian].
Golkhandan, A. (2018). “Effect of Democracy on Military Spending in the Islamic Countries: Spatial Econometric Approach”. Iranian Journal of Applied Economics, 8 (26), 51-61. [In Persian].
Hou, N.; Chen, B. (2018). “Military Expenditure and Economic Growth in Developing Countries: Evidence from System GMM Estimates”. Defense and Peace Economics, 24 (3), 183-193.
Hsu, S. (2008). “The Effect of Political Regimes on Inequality (1963–2002)”. In: UTIP Working Paper, 53, University of Texas Inequality Project.
Karagol, E.; Sezgin, S. (2004). “DO Defence Expenditures Increase Debt Rescheduling in Turkey? Probit Model Approach”. Defence and Peace Economics, 15 (5), 471-480.
Maddala, G. S.; Wu, S. (1999). “A Comparative Study of Unit Root Tests with Panel Data and a New Simple Test”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61, 631-652.
Mohammadian Mansoor, S.; Golkhandan, A. (2021). “Identify the Main Determinants of Defense Budget in Iran through the Bayesian Approach”. Quarterly Journal Fiscal & Economic Policies, 8 (32), 161-189. [In Persian].
Molaei, M.; Taj’ali, E. (2015). “The Impact of Military and Non-Military Expenditures on Iran's Economic Growth”. Economic Strategy, 4 (14), 97-124. [In Persian].
Moradkhani, N.; DinMohammadi, M.; Taebi, M. (2019). “Determinants of Defensive Expenditure in Iran”. Iranian Economic Development Analyses, 7 (1), 283-298. [In Persian].
Nordhaus, W.; Oneal, J. R.; Russett, B. (2012). “The Effects of the International Security Environment on National Military Expenditures: A Multicountry Study”. International Organization, 66 (3), 491-513.
Nordlinger, E. (1977). “Democracy, Democratic Consolidation and Military Spending”. Working Paper, 848.
Rota, M. (2011). “Military Burden and the Democracy Puzzle”. Munich Personal Repec Archive, 1-30.
Töngür, Ü.; Hsu, S.; Elveren, A. Y. (2015). “Military Expenditures and Political Regimes: Evidence from Global Data, 1963–2000”. Economic Modelling, 44, 68-79.
http://www.sipri.org/research/arma ments/milex
http://data.worldbank.org/indicator
http://www.systemicpeace.org/warlist/warlist.htm