منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس و سیاست موازنه نرم چین در برابر آمریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم و فنون فارابی، تهران، ایران

10.22126/mps.2025.11664.1053

چکیده

در الگوی حکومت اسلامی، هدف، انسان سازی و هدایت انسان به سوی حق و حقیقت جویی است. حاکم و حکومت در این الگو، نه تنها باید عادل باشد و در عرصه قدرت، عدالت ورزی کند، بلکه باید خود "اسوه حسنه" باشد و در عرصه تربیت انسان ها، برترین نقش را بر عهده گیرد. انجام این وظایف، در بستری از معنویت، اخلاق و علاقه مندی به آحاد جامعه و با رفتار توام با رحمت و رافت، شدنی است. منطقه خلیج فارس به سبب اهمیت راهبردی که در سیاست جهانی داشته است همواره مورد توجه بازیگران بزرگ بوده است. در چند دهه اخیر کشور چین در چارچوب سیاست توسعه صلح‌طلبانه خود توانسته است سطح همکاری‌های اقتصادی خود را با کشورهای این منطقه افزایش دهد. این همکاری‌های مشترک طیف متنوعی از روابط سیاسی و اقتصادیی دو جانبه را شامل می‌شود که زمینه‌ساز گسترش نفوذ اقتصادی چین در این منطقه راهبردی شده است. البته این توسعه نفوذ برای چین محدود به کسب منافع اقتصادی نبوده است، بلکه چین از آن به عنوان یکی از ابزارهای ضروری برای ایجاد موازنه نرم در برابر آمریکا استفاده کرده است تا بتواند در بلند مدت با کسب نفوذ در منطقه برتری ژئوپلیتیک، هژمونی و توازن قدرت آمریکا را از میان ببرد. با توجه به اهمیت این موضوع، این مقاله تلاش داشته است با بررسی سیاست خارجی چین به بررسی این نکته بپردازد که چه عواملی باعث شده است اهمیت منطقه خلج فارس برای سیاست موازنه قدرت نرم چین افزایش پیدا کند و چین چگونه در این منطقه به دنبال آن ا ست که از سیاست موازنه قدرت نرم برای نفوذ ژئوپلیتیک و به چالش کشیدن هژمونی آمریکا بهره گیرد؟

کلیدواژه‌ها

مراجع

منابع
احمدی‌پور، زهرا؛ رشیدی، یونس. (1397). «تحلیل ژئوپلیتیک: بازنمایی فضاهای ترس در سینما». ژئوپلیتیک، 14(2)، 21-55. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.17354331.1397.14.50.2.0
احمدی‌پور، زهرا؛ رشیدی، یونس. (1399). تصویرسازی جغرافیایی و بازنمایی ژئوپولیتیکی. تهران: مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
ارغوانی پیرسلامی، فریبرز؛ میراحمدی، سعید. (1398). «تبیین سیاست موازنه‌سازی منطقه‌ای چین در خاورمیانه»؛ سیاست جهانی، 8(2)، 139-176. https://doi.org/10.22124/wp.2019.3685
چگنی‌زاده، غلامعلی. (1392). «موازنۀ قوا و روابط راهبردی چین با ایالات متحدۀ آمریکا»؛ روابط خارجی، 5(4)، 227-263. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.20085419.1392.5.4.7.6
دلاور، حسین؛ اسلامی، محسن؛ موسوی شفائی، سید مسعود؛ جمشیدی، محمدحسین. (1400). «تبیین الگوی چینیِ بازتعریف نظم بین‌المللی: ترکیب توانمندی‌های داخلی و موازنۀ نرم خارجی»؛ پژوهش‌های راهبردی سیاست، 10(38)، 250-290. https://doi.org/10.22054/qpss.2021.58440.2776
رحمانی، منصور؛ میری، احسان. (1394). «تأثیر مؤلفه‌های موازنۀ نرم چین و روسیه بر هژمونی ایالات متحدۀ آمریکا»؛ آسیای مرکزی و قفقاز، 92، 65-95. http://ca.ipisjournals.ir/article_22199
سازمند، بهاره؛ ارغوانی پیرسلامی، فریبرز. (1397). سیاست خارجی جهانی و منطقه‌ای چین در قرن بیست و یکم. تهران: مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
سعادتی، حسن؛ کریمی‌پور، یدالله؛ کاویانی‌راد، مراد؛ کارگر، احمد. (1398). «تبیین نقش و کارکرد ژئوپلیتیک خلیج چابهار در تحولات اقیانوس هند با تأکید بر رقابت‌های میان هند و چین»؛ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 51(4)، 1051-1071. https://doi.org/10.22059/jhgr.2018.243109.1007560
شیهان، مایکل. (1388). امنیت بین‌الملل. ترجمۀ سید جلال دهقانی فیروزآبادی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
عارفی، محمداکرم؛ نور، تمنا. (1397). «بررسی ثبات نظام بین‌الملل پس از جنگ سرد از منظر نظریۀ ثبات هژمونیک». فصلنامۀ کاتب، 5(11)، 147-174. https://research.kateb.edu.af/dari/wp-content/uploads/sites/2/2019/09/6.pdf
غرایق زندی، داود؛ عباسی، محمد. (1400). «تحولات راهبردی و سیاست خارجی چین در خاورمیانه در دهۀ دوم سدۀ بیست و یکم: چرایی و چگونگی». مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، 4(2)، 493-522. https://doi.org/10.22126/ipes.2021.6704.1388
مصلی‌نژاد، عباس؛ حق‌شناس، محمدرضا. (1391). «جایگاه چین در اقتصاد انرژی خلیج‌فارس با تمرکز بر جمهوری اسلامی ایران». پژوهشنامۀ علوم سیاسی، 8(1)، 173-207. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.1735790.1391.8.1.6.9
هیوز، لیندسی. (1398). چین در خاورمیانه: فاکتور ایران. ترجمۀ فرشته کندی و سمیرا غلام‌زاده. تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری. https://civilica.com/doc/1104105
References
Ahmadipour, Z. & Rashidi, Y. (2018). “A geopolitical analysis: representation of spaces of fear‎ in cinema”. Quarterly Journal of Geopolitics, 14(50), 21-55. [In Persian].  https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.17354331.1397.14.50.2.0
Ahmadipour, Z. & Rashidi, Y. (2020). Geographical imagination and geopolitical representation. Tehean: University of Tehran printing and publishing institute. [In Persian].
Arefi, M. A. & Noor, T. (2019). “Investigating the stability of the international system after the cold war from the perspective of hegemonic stability theory”. Quarterly Journal of Kateb, 5(11), 147-174. [In Persian]. https://research.kateb.edu.af/dari/wp-content/uploads/sites/2/2019/09/6.pdf
Arghavani pirsalami, F. & Mirahmadi, S. (2019). “Explanation of China s regional balancing policy in the Middle East”. World Politics, 8(2), 139-176. [In Persian]. https://doi.org/10.22124/wp.2019.3685
Cai, P. (March 2017). “Understanding China’s belt and road initiative”. Lowy Institute Analyses. At: https://www.lowyinstitute.org/sites/default/files/documents/Understanding
Chaganizadeh, G. A. (2013). “The balance of power and China’s strategic relations with the United States of America”. Journal of Foreign Relations, 5(4), 227-263. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.20085419.1392.5.4.7.6
Delavar, H.; Eslami, M.; Mousavi shafaee, M. & Jamshidi, M. H. (2021). “Explaining the Chinese pattern of redefining international order: combination of internal capabilities and external soft balance”. Political Strategic Studies, 10(38), 250-290. [In Persian]. https://doi.org/10.22054/qpss.2021.58440.2776
Elman, C. (2002). “Introduction: Appraising balance of power theory”. In Vasquez, J. & Elman, C., Realism and the Balancing of Power. New York: Prentice Hall.
Ferdinand, Peter. (2016). “Westward ho—the China dream and ‘one belt, one road’: Chinese foreign policy under Xi Jinping”. International Affair. 92(14), 941-957. https://doi.org/10.1111/1468-2346.12660
Gharayagh zandi, D. & Abbassi, M. (2022). “China’s strategic development and foreign policy in the Middle East in the second decade of 21st century: The whys and the wherefores”. International Political Economy Studies, 4(2), 493-522. [In Persian]. https://doi.org/10.22126/ipes.2021.6704.1388
Hughes, L. (2019). China in the Middle East: The Iran factor. Translated by Kandi, F. & Gholamzadeh, S., Tehran: Presidential Center for Strategic Studies. [In Persian]. https://civilica.com/doc/1104105
Ikenberry, J. G. & Wright, T. (2008). Rising Power and Global Institutions. New York: The Century Foundation Report.
Liao, X. (2006). “Central Asia & China`s energy security”. China and Eurasia Forum Quarterly. 4, 61-69. https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=3659273
Liu, W.; Chen, J. X.; Zhang, Z. & Tasi, S. B. (2019). “Belt and road strategy in international business and administration”. USA: IGI Global.
Mosallanejad, A. & Haghshenas, M. R. (2013). “The position of China in energy economy of the Persian Gulf: Emphasizing I. R. of IRAN”. Research Letter of Political Science, 8(1), 173-208. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.1735790.1391.8.1.6.9
Pape, R. A. (2005). “Soft balancing against the unitedstates”. International Security. 30(1), 7-45. https://www.jstor.org/stable/4137457
Paul, T. V. (2004). “Introduction: the enduring axioms of balance of power theory and their contemporary relevance”. In Paul, T. V.; Writz, J. I. & Fortmann, M. (Eds.), Balance of power: Theory and practice in the 21st century. Stanford: Stanford university press.
Pillar, P. R. (2004). Terrorism and U.S foreign Policy. Washington DC: Bookings, Institute press.
Rahmani, M. & Miri, E. (2015). “The impact of Russia-China soft balance component on us hegemony”. Journal of Centeral Asia and the Caucasus Studies, 21(92), 65-95. [In Persian]. http://ca.ipisjournals.ir/article_22199
Rashidi, Y.; Ahmadipour, Z. & Karimi, M. (2016). “The impact of cyber space on Egypt’s revolution”. International Journal of Humanities, 23(1), 99-119. http://dorl.net/dor/20.1001.1.25382640.2016.23.1.2.0
Rashidi, Y.; Ahmadipour, Z.; Alemi, A. & Bayat, M. (2021). “The role of geographical imagination and geopolitical representation in dividing space / place into our and their”. Quarterly Journal of Geopolitics, 16(4), 79-100. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.17354331.1399.16.60.4.6
Rashidi, Y.; Saei, Gh.; Faraji, M. R. & Hosseininha, L. (2014). “The mediating role of cinema in representation of hard power case study: The movie Zero Dark Thirty”. Research on Humanities and Social Sciences, 4(12), 128-135. https://www.iiste.org/Journals/index.php/RHSS/article/view/13624
Saadati, H.; Karimipour, Y.; Kaviani-rad, M. & Kargar, A. (2019). “Explaining the role and function of geopolitical the Gulf of Chabahar in Indian ocean developments (Emphasizing India-China competition)”. Human Geography Research, 51(4), 1051-1071. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/jhgr.2018.243109.1007560
Sazmand, B. & Arghavani pirsalami, F. (2018). China's global and regional foreign policy in the 21st century. Tehran: University of Tehran printing and publishing institute. [In Persian].
Sheehan, M. (2009). International Security. Translated by Dehghani firouzabadi, S. J., Tehran: Strategic Studies Research Institute. [In Persian].
Sinaga, L. C. (2015). “China’s assertive foreign policy in South China Sea under Xi Jinping: Its Impact on United States and Australian foreign policy”. Journal of ASEAN Studies, 3(2), 133-149. https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:0168-ssoar-461429
Walt, S. M. (2000). The Origins of Alliances. Ithaca New York: Cornell University Press.
Walt, S. M. (2005). Taming American power: The Global Response to U.S. Primacy. New York; London: Norton.
Walt, S. M. (2009). “Alliance in a unipolar world”. World Politics, 61(1), 86-120. https://www.hks.harvard.edu/publications/alliances-unipolar-world
Waltz, Kent. N. (1979). Theory of International Politics. New York, NY: Random House.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 دی 1403
  • تاریخ بازنگری: 23 بهمن 1403
  • تاریخ پذیرش: 04 اسفند 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار