بازخوانی تاریخی- گفتمانی تصویر صلاح‌الدین ایوبی و نقش او در هویت‌سازی ملی در نشریات کردی (۱۸۹۸–۱۹۴۸)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری علوم سیاسی، مرکز مطالعات و پژوهش پارلمان اقلیم کردستان عراق.

چکیده

این پژوهش به بررسی نقش مهم مطبوعات کردی در دورۀ ۱۸۹۸ تا ۱۹۴۸ در بازتاب و ترویج شخصیت تاریخی سلطان صلاح‌الدین ایوبی به‌عنوان نماد ملی کردها پرداخته است. مطالعۀ حاضر، از طریق تحلیل نظام‌مند روزنامه‌ها و نشریات کردی این دوره، نشان داده که رسانه‌های کردی چگونه با انتشار مقالات، تصاویر و اشکال مختلف محتوایی، اهمیت تاریخی صلاح‌الدین را برجسته و با این رویکرد، هویت ملی و ناسیونالیسم کردی را تقویت کرده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که در سراسر این نیم‌قرن، مطبوعات کردی عمدتاً از تصویر صلاح‌الدین به‌عنوان نماد وحدت‌بخش و ملی بهره گرفته‌اند. این امر از طریق شیوه‌های متنوع روزنامه‌نگاری نظیر نمایش‌های بصری، سرمقاله‌ها، روایت‌های تاریخی و مقالات نظری تحقق یافته است. همچنین این مطالعه تأکید می‌کند که رسانه‌های کردی در این دوره بیش از آنکه صرفاً ناظر حرفه‌ای اخبار باشند، نقش دستگاهی ایدئولوژیک در فرایند ملت‌سازی ایفا کرده‌اند. نتیجه آنکه تصویرسازی مستمر و نظام‌مند صلاح‌الدین در مطبوعات کردی، سهم بسزایی در شکل‌گیری اسطوره‌شناسی ملی کردی و تقویت گفتمان ناسیونالیستی در دوره‌ای حساس از پیدایش هویت ملی ایفا کرده است. این تحلیل تاریخی رسانه‌ای، چشم‌اندازی ارزشمند دربارۀ تعامل میان روزنامه‌نگاری، نمادگرایی تاریخی و توسعۀ جنبش‌های ناسیونالیستی در بستر جامعۀ کردی از اوایل تا اواسط قرن بیستم فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها


منابع
الف) فارسی
اندرسن، بندیکت ریچارد اوگورمن. (1393). جماعت‌های تصوری، ترجمۀ محمد محمدی، تهران: رخداد نو.
سومر، فاروق. (١٣٨٠). اوغوزها (ترکمن‌ها)، ترجمۀ آنادردی عنصری، تهران: حاجی‌طلایی.
ب) عربی
ابن‌خلکان. (1978). وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان، الجزء السابع، بیروت: دار صادر.
ابوحدید، محمد فرید. (1927). صلاح‌الدین الایوبی وعصرە، القاهرة: مطبعة دار الکتب المصریة.
لین‌بوول، ستانلی. (1995). صلاح‌الدین وسقوط مملکة المقدس، ترجمة سعد أبوجابر، القاهرة: مؤسسة الاهرام للنشر والتوزیع.
زیدان، جرجی. (2013). صلاح‌الدین الأیوبی، مؤسسة هنداوی، الملکیة العامة.
الشافعی، محمد. (2010). الناصر صلاح‌الدین الاتحاد قبل الجهاد، القاهرة: دار الجمهوریة للصحافة.
مؤنس، حسین. (1959). نورالدین محمود سیرة مجاهد صادق، القاهرة: شرکة العربیة للطباعة والنشر.
ج) کُردی
ئه‌مین، نه‌وشیروان مصطفی. (2013). به‌دەم ڕێگاوه گوڵچنین، قوتابخانەکانی ڕۆژنامەوانی کوردی سەردەمی قەڵەم و موراجعات، کتێبی دووەم بەرگی دووەم، بیروت: دارالعربیة للعلوم الناشرون.
ئه‌مین، نه‌وشیروان مصطفی. (2013). بەدەم ڕێگاوه گوڵ چنین: چەند لاپەڕەیەک له مێژوی ڕۆژنامەوانی کوردی ١٨٩٨- ١٩٥٨، کتێبی دووەم بەرگی یەکەم، بیروت: الدار العربیة للعلوم ناشرون.
بەدرخان، جلادت عالی. (1932). «سوڵتان سەلاحەدین»؛ گۆڤاری هاوار ژمارە، ١٣، دیمەشق.
جویدە، ولید. (2013). الحرکة القومیة الکردیة ونشاتها وتطورها، أربیل کردستان: دار الفارابی واراس.
خەزنەدار، جەمال. (1973). رۆژی کوردستان ١٩٢٢-١٩٢٣، بەغداد.
دیاری کوردستان. (1925). بەغداد، ژمارەکانی ١ تا ١٢.
رۆژنامەی پێشکەوتن. (1921). سلێمانی، ژمارە ٥٧.
رۆژی کورد. (1913). ئەستەمبول، ژمارە ٢ و ٣.
زەکی بەگ، محەمەدئەمین. (2021). خولاسەیەکی تاریخی کورد و کوردستان (جڵدی ٢)، سلێمانی کوردستان: بنکەی ژین و دەزگای رۆشنبیری جەمال عیرفان.
سافراستیان، ارشاک. (2008). الکرد وکردستان، ترجمة الدکتور احمد محمود الخلیل، سلیمانیة: مرکز سردم.
کوردستان. (1898). ژمارە ١٤. وەرگیراوە لە کتێبی کوردستان یەکەمین رۆژنامەی کوردی، چاپی سێیەم ٢٠٠٦، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی بەدرخان، چاپخانەی تاران.
کوردستان. (1946). مەهاباد، ژمارەکانی ٨٤- ٨٥.
گۆڤاری کوردستان. (1919). ئەستەمبول، ژمارە ١٠. ئامادەکردنی سدیق ساڵح و رەفیق ساڵح لە ساڵی ٢٠٢٢ لە بنەکەی ژین لە چاپ دراوەتەوە.
گۆڤاری گەلاوێژ. (1949). بەغداد، ژمارەکانی ٦.
گۆڤاری نیشتمان. (1943). مەهاباد، ژمارەکانی ٢-٣.
References
Anderson, B. R. O. (2014). Imagined communities. Translated by Mohamadi, M., Tehran: Rokhdad-e No. [In Persian].
Ehrenkreutz. A. (1972). Saladin. State university of New Press Albanya.
Minorsky, V. (1953). Studies in Caucasian History. London: Taylor's Foreing Press.
Sumer, F. (2001). Oguzlar (Turkmenler)‎. Translated by Onsori, A., Tehran: Haji-Talaei. [In Persian].